Αφιερωμένο εξαιρετικά

Tης Mαριας Kατσουνακη

Την εβδομάδα που πέρασε γίναμε φτωχότεροι. Οχι μόνο γιατί κλάπηκαν τρία έργα από την Εθνική Πινακοθήκη με τις υπογραφές του Πικάσο, του Μοντριάν και του Μονκάλβο, ούτε γιατί το Ακροπόλ Παλάς παραδόθηκε στις φλόγες και παρ’ ολίγον να καταστραφεί ολοσχερώς. Αλλά γιατί στην ατμόσφαιρα προστέθηκαν στάχτες και εγκατάλειψη. Χρόνια θρηνολογούμε για τον πολιτισμό, πότε σε αυστηρό, επικριτικό ύφος προς τον εκάστοτε υπουργό, πότε σε τόνο διεκδικητικό με αιτήματα που χρονίζουν και εκκρεμότητες που πολλαπλασιάζονται.

Αυτή την εβδομάδα η ρωγμή ήταν βαθύτερη γιατί βρήκε και το έδαφος της, διαρκώς, ετοιμόρροπης διάθεσης έτοιμο να υποχωρήσει. Και υποχώρησε. Την κατήφεια ενίσχυσε και η ιδιόχειρη αφιέρωση του Πικάσο στο πίσω μέρος του πίνακα που έκανε φτερά: «Για τον ελληνικό λαό». Δείγμα αναγνώρισης για την αντίσταση στην Κατοχή. Φόρος τιμής από τον ζωγράφο σε μια Ελλάδα που όρθωνε το ανάστημά της, καθημαγμένη αλλά ανυπότακτη.

Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του ΥΠΠΟ και της Εθνικής Πινακοθήκης να πείσουν ότι τα συστήματα ασφαλείας ήταν τα πλέον σύγχρονα και αξιόπιστα, η κυρίαρχη αίσθηση παρακμής, μείγμα κόπωσης και συντήρησης, που αποπνέει η Πινακοθήκη, δεν ήταν ο καλύτερος συνήγορος στις επίσημες ανακοινώσεις. Η αλήθεια είναι ότι κλοπές έργων τέχνης γίνονται συχνά ανά τον κόσμο και σε πολύ καλά εξοπλισμένα μουσεία με εκπαιδευμένο προσωπικό. Το ιδιαίτερο με την αθηναϊκή κλοπή είναι ότι επανέφερε στον χάρτη της πόλης την, αποσυρμένη εδώ και πολύ καιρό, Εθνική Πινακοθήκη με τον πλέον οδυνηρό τρόπο.

Την ίδια μέρα που κοινοποιήθηκε η κλοπή, ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου, το Ακροπόλ Παλάς της Πατησίων, εγκαταλελειμμένο και καταλεηλατημένο, κινδύνεψε να γίνει παρανάλωμα.

Συμβολική η σύμπτωση: και τα δυο κτίρια πρόκειται μέσα στο 2012 να αναμορφωθούν. Η Πινακοθήκη θα κλείσει για δυο χρόνια για να αρχίσουν τα έργα επέκτασής της, και στο Ακροπόλ Παλάς (με πόρους από το ΕΣΠΑ) θα προχωρήσουν οι διαδικασίες για την αποκατάστασή του.

Η συνύπαρξη στην ειδησεογραφία πολλαπλασίασε τη θλίψη, υποκαθιστώντας την έκπληξη με το αναμενόμενο. Η κλοπή και η πυρκαγιά ήταν μέσα στις προδιαγραφές της παρούσας συνθήκης. Οι πολιτιστικές παρεμβάσεις υπόκεινται σε διαδικασίες χρονοβόρες, όλο και πιο δυσκίνητες με τα χρόνια, όλο και πιο απρόθυμες, δίνοντας το στίγμα ενός διαρκούς ασύμπτωτου διαθέσεων. Ο «στεγαζόμενος» πολιτισμός (μνημεία, κτίρια, μουσεία) χρειάζεται συντήρηση, αξιοποίηση, κάποτε ανακατασκευή ή μετεγκατάσταση. Τώρα που κάνουμε, ως χώρα, ταμείο, κοιτώντας στο παρελθόν λόγω αδιαφάνειας του μέλλοντος, τα «ατυχήματα» είναι μέσα στον λογαριασμό που πληρώνουμε.

Είμαστε φτωχότεροι γιατί είμαστε όλο και πιο ακάλυπτοι, πιο απροστάτευτοι, ελπίζοντας στην επιείκεια του τυχαίου. Παραδομένοι στις ανατροπές και στις συνέπειες της απουσίας πολιτικής (και) στον πολιτισμό. Μόνο που ο πολιτισμός όσο και αν απαξιώθηκε επί της ουσίας, μετά πολλών επαίνων και εγκωμίων φυσικά, από τους εκάστοτε αρμόδιους υπουργούς, παραμένει στις λίγες σταθερές της ελληνικής κοινωνίας. Σημείο αναφοράς, ακόμη και για εκείνους (πολλούς) που δεν έχουν επισκεφτεί την Ακρόπολη ή δεν έχουν διασχίσει ποτέ το κατώφλι της Εθνικής Πινακοθήκης ή δεν γνωρίζουν πού βρίσκεται το Ακροπόλ Παλάς. Κτίρια, έργα τέχνης, ο υλικός και άυλος πολιτισμός, είναι αρμοί μιας κοινωνίας, δεσμοί υπερηφάνειας, χώροι κοινότητας και επικοινωνίας. Οι τόκοι από αυτές τις απώλειες συσσωρεύονται στον χρόνο, προκαλώντας τερατογενέσεις.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr